TÜRKİYE, bir dönem turistlerin en çok satın aldığı ürünlerin başında gelen el halısında birinciliği tekrar kazanmak istiyor. Dünyada toplam 1.17 milyar dolarlık ihracata ulaşan el halısında Hindistan uzun süredir pazar liderliğini korurken; rekabet avantajı yakalayabilmek için yeni üreticilerin yetiştirilmesi gerektiğini belirten İstanbul Halı İhracatçıları Birliği (İHİB) Başkanı Ahmet Hayri Diler, “El halısı konusunda üretimi ayağa kaldıracak bir projeyi başlatmak istiyoruz. Pilot bölgeler seçerek halı dokumanın canlı olduğu yörelerde tasarımcı, pazarlamacı, malzemeden, iplikten, boyadan anlayan ekipler oluşturulmalı. Bu ekiple birlikte yapılacak dokunuşlarla dünyanın ne istediğini anlayarak üretim yapılmalı. Bu sayede kırsal kalkınma, kadın istihdamına da büyük katkı sağlanabilir. Bu reçeteyle atölyeleşme sistemine de geçmek gerekiyor. Çünkü dünya artık sadece geleneksel dokumaları beklemiyor. Yaratıcı, tasarım odaklı ürünler istiyor” yorumunu yaptı.
2022’de 2.7 milyar dolarlık ihracat gerçekleştiren halı sektörünün dünyada halı konusunda öncü olduğunu kaydeden Diler, 2020 yılında pandemiden dolayı ihracatta gerileme yaşandığını hatırlatarak, sözlerini şu şekilde sürdürdü:
İHRACATTA PANDEMİ ETKİSİ
“Sınırlar kapandı ve ticaret durma noktasına geldi. Fakat insanlar evlerinde kapalı oldukları zaman dekorasyona yöneldi ve halılara da ilgi arttı. 2021’de güzel bir yıl yaşadık. 2022’de ise ihracatımızda yüzde 13’lük gerileme yaşandı. Bu gerileme makine halısı ihracatındaki gerilemeden kaynaklandı. El halısı ihracatımız ise yükselişteydi. 2022’de el halısı ihracatı yüzde 8’lik artışla 47 milyon dolara çıktı. Ancak el halısındaki bu ihracatı yeterli görmüyoruz. El halısında Türkiye’yi eski günlerine döndürmeyi hedefliyoruz. 1990 ve 2000’li yılların başında el halısı ihracatımız yüksekti. Dokumacı sayımız 200 bin civarındaydı. 2017’de saha araştırması yaptık, dokumacı sayımız 18 bine gerilemişti. 25 yıllık süreçte dünyanın bir numaralı el halısı ihracatçısı ülkesi olan Türkiye, 7’nciliğe kadar geriledi. İlk sırayı Hindistan kaptı. Fazla halı kültürü olmayan bir ülke. Ama çok iyi organize oldular.”
2.2 milyar 2022 makine halısı ihracatı
800 milyon dolar 2022’de ABD’ye yapılan ihracat
196 milyon dolar 2022’de Irak’a yapılan ihracat
EN ÖZEL MÜZELERDE SERGİDE
TÜRKİYE’nin bir halı ülkesi olduğuna dikkat çeken Ahmet Hayri Diler, “Dünyanın en güzel müzelerinde, en özel müzelerinin baş köşelerinde bizim halılarımız sergileniyor ve uluslararası açık arttırma satışlarında çok yüksek değerlere halılarımız satılıyor. Anadolu, dokumanın beşiği konumunda. Anadolu’da nereyi kazarsanız bir dokuma aleti çıkar. Neolitik dönemden kalma dokuma örnekleri dahi var. Böyle bir kültürel zenginliğe sahip ülkemizin el halısı üretiminde geride kalması ise üzüntü verici” değerlendirmesini yaptı.
